Çeyiz parası; yetim aylığı alan bayanlara evlenirken verilen yardım türüdür. Çeyiz parası alanlar, yetim aylığından çok bu tür sosyal yardım ödemelerinin nasıl yapıldığını merak etmektedirler. Farklı bir yapıya sahip olan bu sistemde yardım alan kişilerin kafalarında soru işaretleri beliriyor. Merak edilen sorulara yararlanaıcılar sürekli cevap bulmaya çalışmaktadır. Çünkü çeyiz parası alan kişiler daha sonra boşanmaları halinde tekrar yetim aylığı alıp alamayacaklarını merak ettiklerinden, tekrar yetim maaşı alıp almayacakları ise soruların en başında geliyor.
Çeyiz Parası Kimlere Verilir?
Çeyiz parası bir tür sosyal destek olup, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından evlenme ödeneği olarak verilmektedir. Yetim maaşı alan başka bir deyişle anne ya da babası üzerinden aylık almakta olan kız çocuklarına evlendiklerinde tek seferlik olarak verilmektedir.
Çeyiz parasından alabilmek için gerekli şartları sağlamak gerekiyor. İki koşulu sağlayan kişiler bu yardımdan yararlanabilmektedir. Bunlardan ilki anne ya da babadan ölüm aylığı alıyor olmak. Sosyal Güvenlik Kurumundan maaş alan anne ya da babanın vefatı halinde, kız çocuğuna yetim aylığı bağlanmaktadır. Yetim aylığı alırken kız çocuğunun evlenmesi durumunda da çeyiz parası verilmektedir.
Mevcut sistemde yetim aylığı alan kişilerin aldıkları aylıklarının iki yıl daha uzamasına sebep olmaktadır. Mevcut sisteme göre bayanlar evlendiklerinde, çeyiz parası adı altında iki yıllık maaşlarını peşin olarak alıyorlar ve evlilikten sonra yetim aylığı kesiliyor. Aslında çeyiz parası olarak verilen bu destek; yetim aylığı alan kız çocuklarına iki yıllık maaşlarının peşinen ödenmesi anlamına geliyor.
Çeyiz Parası Olarak Ne Kadar Ödeme Yapılır?
Çeyiz parası miktarı kişinin almakta olduğu ölüm aylığı miktarına göre belirlenmektedir. Yani alınmakta olan yetim aylığının 24 aylık olan tutarı hesaplanıyor ve bu tutar peşin olarak ödeniyor. Evlenen bayan 2 yıllık maaşını evlenirken peşin almış oluyor. Eğer bayan 2 yıllık süre dolmadan boşanırsa, bu süre bitmeden tekrar yetim maaşı bağlanmıyor. Yani çeyiz parası alan bir bayanın bu süre içinde boşanması halinde tekrar yetim aylığı alabilmesi için iki yıllık sürenin geçmesi gerekiyor. Örnek bir hesaplama yapacak olursak; anne ya da babasından aldığı yetim aylığı 500 TL olan bir kişinin evlenmesi durumunda alacağı çeyiz miktarı 500 x 24 ile 12 bin TL olmaktadır.
Çeyiz parası aldıktan sonra boşanan kadınların tekrar yetim aylığı alabilmeleri için öncelikle iki yıllık sürelerini doldurmaları gerekiyor. Örnek verilecek olursa, evlenirken çeyiz parası alan bir kadın, bir yıl sonra boşandığında, tekrar yetim aylığı alabilmesi için bir yıl daha beklemesi gerekiyor. Bu sürenin sonunda yeniden yetim maaşının bağlanması mümkündür. Çünkü ana ödemede esasında 2 yıllık yetim aylığının tutarı karşılığında bir ödeme yapılmış oluyor. Bu yüzden kurum, evlenirken çeyiz parası almış ama iki yıl dolmadan boşanmış kimselere yetim aylığı bağlamıyor. Bu durumda kişinin iki yıl sonunda boşanması ya da boşandıktan sonra iki yıllık sürenin geçmesini beklemesi gerekiyor.
Çeyiz Parası Alma Şartları Nelerdir?
Bu bakımdan çeyiz parası alabilecekler de SGK tarafından geniş bir statü kapsamına alındılar. SSK kapsamında yetim aylığı almakta olanlar 1 Ekim 2008 öncesinde çeyiz parasını 506 sayılı kanuna göre almaktaydılar. 506 sayılı kanunun ilgili ek maddelerinde ise durum “sigortalı kişinin vefatından ötürü aylık ve gelir almakta olan hak sahibi kız çocuklarının evlenmeleri durumunda bir defaya mahsus olmak üzere aylık ya da gelirlerinin iki yıllık tutarları evlenme yardımı (çeyiz parası) olarak verilir. İki yıl içerisinde meydana gelen boşanma ya da dul kalma halinde ise bu süre için tekrar aylık ya da gelir ödenmez,” hükmü yer almaktadır. Bağkur kapsamında olanlar için ise herhangi bir düzenleme bulunmuyordu.
Fakat 2008 yılında yapılan sosyal güvenlik reformu ile birlikte bu durum düzeltilmiş ve 2008 sonrasında Bağkur kapsamında olanlar için de aynı hususlar uygulanmaya başlanmıştır. Böylece 2008 sonrasında Bağkur kapsamında olanlar için de çeyiz parası desteği sağlanıyor. Çeyiz parası başvuruları için ise bulunan ilin SGK müdürlüklerine başvuru yapılması gerekiyor.
